 |
| Vua Thái Lan lúc trẻ |
Quốc vương Bhumibol Adulyadej của Thái Lan là vị vua trị vì lâu
nhất thế giới.
Ngài được coi như thế lực có ảnh hưởng, tạo sự ổn định tại đất
nước vốn xảy ra nhiều cuộc đảo chính quân sự trong suốt thời gian Ngài ngự
trên ngai vàng.
Dù được kính trọng như một vị cha hiền từ đứng trên các phe
phái chính trị, nhưng Ngài đã có những lần can thiệp khi căng thẳng chính trị
dâng cao.
Và cho dù Ngài ở ngôi vương trong quốc gia quân chủ lập hiến
chỉ với những quyền hành hạn chế, đa phần người dân Thái Lan coi Ngài như á
thánh.
Đức vua Bhumibol Adulyadej được sinh ra tại Cambridge,
Massachusetts, vào ngày 5/12/1927.
Cha của Ngài, Hoàng tử Mahidol Adulyadej, khi đó đang theo học
tại trường Harvard.
Sau đó, cả gia đình trở về Thái Lan, nơi thân phụ qua đời khi
Ngài mới hai tuổi.
Sau cái chết của người
cha, mẹ Ngài chuyển tới Thụy Sỹ, nơi hoàng tử bé theo học.
Thời trẻ, Ngài thích
theo đuổi các hoạt động văn hóa như nhiếp ảnh, chơi và sáng tác các tác phẩm
cho kèn saxophone, vẽ và viết lách.
Địa vị của Hoàng gia
Thái Lan trở nên suy yếu kể từ sau viêc bãi bỏ chế độ quân chủ chuyên chế hồi
năm 1932, và càng bị tổn hại sau khi Hoàng thúc của Ngài, Quốc vương
Prajadhipok thoái vị vào năm 1935.
Việc truyền ngôi được
trao cho hoàng huynh của Bhumibol, Ananda, khi đó lên chín tuổi.
'Làm vì'
Năm 1946, Vua Ananda
tử nạn trong một vụ nổ súng cho đến nay vẫn là điều chưa thể giải thích tại
hoàng cung ở Bangkok.
Bhumibol kế vị ngai
vàng, khi đó Ngài 18 tuổi.
Trong những năm đầu,
Thái Lan do một vị quan nhiếp chính cai quản, bởi Ngài trở lại Thụy Sỹ theo
đuổi việc học.
Trong một chuyến tới
Paris, Ngài đã gặp hoàng hậu tương lai, tiểu thư con gái vị đại sứ Thái Lan
tại Pháp.
Hai người kết hôn ngày
28/4/1950, chỉ một tuần trước khi vị tân vương đăng quang tại Bangkok.
Trong bảy năm đầu
tiên, kể từ khi Ngài lên ngôi, Thái Lan chịu sự điều hành như chế độ độc tài
quân sự, và hoàng gia hầu như chỉ giữ vị trí 'làm vì'.
Vào tháng Chín 1957,
Tướng Sarit Dhanarajata nắm quyền. Quốc vương ra chiếu chỉ phong cho vị tướng
này là 'Sarit, Hộ vệ Đô thành'.
Dưới sự độc tài của
Sarit, Bhumibol quyết làm sống lại vị trí vững mạnh của hoàng gia.
Ngài đã có một loạt
các chuyến đi tới các tỉnh, và để tên mình được dùng trong một số các hoạt
động phát triển, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp.
Về phần mình, Sarit đã
lập lại thói quen theo đó mọi người phải khom mình bò bằng tay và đầu gối
trước mặt nhà vua, và khôi phục một số các dịp nghi lễ hoàng gia vốn đã bị
xếp lại từ nhiều năm.
Lật đổ
Quốc vương Bhumibol đã
can thiệp một cách đầy kịch tính vào chính trị Thái hồi năm 1973, khi những
người biểu tình đòi dân chủ bị binh lính nã súng vào.
Những người biểu tình
được cho vào ẩn náu trong hoàng cung, bước đi đã dẫn tới sự sụp đổ của chính
phủ của thủ tướng khi đó, Tướng Thanom Kittikachorn.
Nhưng nhà vua đã bất
thành trong việc ngăn chặn vụ đàn áp các sinh viên tả khuynh do các thành
viên thuộc lực lượng bán quân sự tiến hành ba năm sau đó, là lúc hoàng gia lo
sợ sự lớn mạnh của lực lượng có cảm tình với những người cộng sản sau khi
Cuộc chiến Việt Nam kết thúc.
Đã có thêm những nỗ
lực nhằm lật đổ chính quyền. Năm 1981, Đức vua đã dũng cảm đương đầu với một
nhóm các sỹ quan quân đội, những người đã tiến hành đảo chính chống lại thủ
tướng Prem Tinsulanond.
Những kẻ nổi loạn đã
chiếm thành công thủ đô cho tới khi các đơn vị trung thành với nhà vua lấy lại
được Bangkok.
Tuy nhiên, việc nhà
vua có khuynh hướng ủng hộ chính phủ nắm quyền đã khiến một số người Thái
đặt câu hỏi về sự công bằng của Ngài.
Bhumibol lại can
thiệp vào năm 1992, khi hàng chục người biểu tình bị bắn sau khi phản đối
việc một cựu lãnh đạo đảo chính, Tướng Suchinda Kraprayoon, muốn trở thành
thủ tướng.
Ảnh hưởng
Quốc vương đã gọi
Suchinda và lãnh đạo thiên dân chủ Chamlong Srimuang tới trước mặt Ngài, cả
hai cùng quỳ gối theo đúng nghi thức diện kiến nhà vua.
Suchinda từ chức, và
kỳ bầu cử sau đó đã được tổ chức, với kết quả là sự trở lại của một chính phủ
dân sự dân chủ.
Trong cuộc khủng
hoảng về vai trò lãnh đạo của Thủ tướng Thaksin Shinawatra hồi năm 2006, Quốc
vương đã thường xuyên được đề nghị can thiệp, nhưng Ngài nói điều đó là không
thích hợp.
Tuy nhiên, Ngài vẫn
được coi là đã có ảnh hưởng to lớn trong kỳ bầu cử được tổ chức tháng Tư năm
đó, với phần thắng thuộc về ông Thaksin. Kết quả bầu cử sau đó đã bị tòa tuyên
là vô hiệu.
Ông Thaksin cuối cùng
đã bị hạ bệ trong một cuộc đảo chính không đổ máu, trong sự kiện phe quân
sự cam kết trung thành với Quốc vương.
Trong những năm sau
đó, tên tuổi và hình ảnh của nhà vua đã được các phe phái, cả ủng hộ lẫn chống
đối ông Thaksin, viện đến trong cuộc tranh giành quyền lực.
Cả nước đã có những
buổi lễ ăn mừng sinh nhật xa hoa trong lần thứ 80 của Quốc vương Bhumibol vào
năm 2008, cho thấy vị trí đặc biệt của Ngài trong xã hội Thái Lan.
Tôn kính
Tướng Prayuth
Chan-ocha nắm quyền sau cuộc đảo chính hồi tháng Năm 2014, và được quốc hội
do quân đội bổ nhiệm chỉ định vào vị trí thủ tướng vài tháng sau đó.
Ông cam kết cải tổ
chính trị sâu rộng nhằm ngăn chặn tình trạng bất ổn trở lại như trong những
năm gần đó.
Nhưng những người chỉ
trích tỏ ý ngờ vực rằng mối ưu tiên thực sự của ông thực ra là nhằm phá hủy
đảng của cựu thủ tướng Thaksin, và nhằm đảm bảo là sự kế vị ngai vàng diễn ra
suôn sẻ.
Lòng tôn kính của dân chúng đối
với Quốc vương Bhumibol là điều có thật, nhưng đó cũng là kết quả của sự nuôi
dưỡng, phát triển cẩn trọng của bộ máy tuyên truyền khổng lồ chuyên lo về quan
hệ công chúng của hoàng gia.
Thái Lan có bộ luật 'khi quân' hà khắc, theo đó bất kỳ chỉ
trích nào nhắm vào hoàng gia đều bị trừng trị nặng nề, và hạn chế việc truyền
thông cả trong nước lẫn nước ngoài đưa tin đầy đủ về nhà vua.
Trong thời gian trị vì dài lâu của mình, Quốc vương Bhumibol
Adulyadej đã phải đối diện với một đất nước liên tục bị chao đảo bởi những
biến động chính trị.
Có thể nói với những gì Ngài từng thể hiện trong kỹ năng ngoại
giao và trong việc gần gũi thần dân, lúc băng hà, Quốc vương đã để lại cho
hoàng gia một vị thế vững mạnh hơn nhiều so với thời điểm Ngài lên ngôi.
Xem thêm:
Quốc vương Thái Lan băng hà
